İyi işleyen havalandırma sistemleri, hem ferah bir iç mekan iklimi hem de firmanızda bu konuda tüketilen enerjinin verimli kullanılması adına bir ön koşuldur. Bu iki mihenk noktası da ekonomik açıdan dikkate haiz unsurlardır. Kaliteli bir havalandırma sistemini deneyimleyen herkes, havalandırma sistemlerinin periyodik muayenemsinin de öneminin farkındadır. Ülkemizde mevcut durumda işletmeler için kanuni zorunluluk teşkil eden bu alan kanuni zorunluluk olmasaydı dahi işletmeye sağlayacağı yararlar göz önünde bulundurulduğunda düzenli olarak uygulanması gereken bir hizmet olarak görülmelidir.
Havalandırma Sistemlerinin Muayenesinde İsveç Örneği
İsveç'te 1991 yılında uygulanmaya başlanan havalandırma denetimleri günümüzde de için yasal gerekliliğini sürdürmektedir. Zorunlu Havalandırma Denetimi (Mandatory Ventilation Inspection or Obligatory Ventilation Control – OVK (Boverket, 2021)) olarak adlandırılan denetimler, İsveç'in ulusal çevre hedeflerine ulaşma yolunda önemli desteklerinden biri olark addedilmektedir. Bu hedefin doğal bir sonucu düzenli bir çevrenin sağlanacağı düşünülmektedir.
Herhangi bir havalandırma sistemi kurulum sonrasında devreye alınmadan önce muayeneye tabi tutulmalıdır. Bu denetimden olumlu sonuç alınması durumunda havalandırma sisteminin kullanımına müsade edilir. Aksi bir durumda sistem revizyonuna kadar süreç ilerletilecektir. İlk muayeneden olumlu sonuç alan ve çalıştırılmaya başlayan sistemlerin kullanım süreleri boyunca da denetimleri düzenli olarak sürdürülmelidir. Yasalar denetimlerin gerçekten kurallara uygun ve düzenli yapılması konusunda bina sahiplerine sorumluluk yüklemektedir. Bu denetimlerle ilgili önemli kurallardan bir diğeri; denetimlerin görev için sertifikalandırılmış personel tarafından yapılma zorunluluğudur.
Düzenli denetimler’ in süreleri bina tipine bağlı olarak 3 veya 6 yılda bir olacak şekilde değişkenlik göstermektedir. Anaokulları, okullar ve sağlık binaları 3 yıl aralıklarla denetlenecektir. Mekanik egzoz ve besleme havalandırması bulunan çok aileli binalar ve ofis binaları da bu şekilde denetlenecektir. Ancak taze hava ihtiyacı doğal yollardan elde edilen veya sadece mekanik egzoz havalandırmalı binalar, (bir veya iki konutu olan binalar bu durumlardan hariç tutulmaktadır), her 6 yılda bir denetlenecektir. Bu tür küçük konut binaların (bir veya iki konutu olan binalar) ilk kurulumda denetlenmeleri yeterlidir, herhangi bir mükerrer denetim zorunluluğu yoktur. Bu muayenelerde aşağıdaki hususlar aranılacaktır;
Havalandırma sistemi bina için yayılabilecek herhangi bir kirlilik içermemelidir.
Kullanım talimatları ve bakım kılavuzları kolayca erişilebilir olmalıdır
Havalandırma sistemi amaçlanan fonksiyonlar doğrultusunda çalışmalıdır
Kurulum sonrası gerçekleştirilen ilk muayenede, havalandırma sisteminin işlev ve özelliklerinin, ilgili yönetmelik ve standartların gerekliliklerine uygun olduğu doğrulanmalıdır.
Rutin periyodik muayeneler şunları içermelidir;
Fonksiyon ve özelliklerin, sistem devreye alındığında yürürlükte olan gerekliliklerle uyumluluğunu sürdürdüğü doğrulanmalıdır.
İç mekân iklimlendirme ihtiyaçlarının karşılanmasına engel olmaksızın enerji tasarruf korumasını iyileştirmek için uygulanabilecek önlemler belirlenmelidir.
Yukarıda belirtildiği üzere Zorunlu Havalandırma Denetimi (Obligatory Ventilation Control – OVK) 30 yıldan beri yürürlüktedir ve son yıllarda sistemin etkinliği konusunda devam eden birçok tartışma vardır. Yakın zamanda sistemin gözden geçirilmesi; okullardaki eksiksiz OVK denetimlerinin belediyelerin yalnızca %30-40'ında zamanında gerçekleştirildiğini göstermektedir. Her dört belediyede bir okulların %25'i en son havalandırma denetiminde tespit edilen hata ve eksiklikler nedeniyle denetimde başarısız olmuştur. Bu problemin nedenlerinden birinin; belediye denetim makamlarındaki kaynak eksikliği ile ilişkili olduğu iddia edilmektedir. Toparlayacak olursak; OVK kapsamında gerçekleştirilen denetimler, kullanılan havalandırma sistemlerinin verimli ve sürdürülebilir bir kalite sunması açısından; kullanıcılar için kesinlikle değerli bir araçtır. Bunun dışında bir kesim havalandırma sistemi periyodik muayenesini bir yük olarak görüyor gibi görünüyor ve denetim makamları yasayı uygulama noktasında zafiyet göstermesi durumunda, periyodik muayene sistemi potansiyelini kaybediyor. Bu tartışmaların OVK sisteminin reformunu başlatması beklenebilir.
Devamı bir sonraki yazımızda...