Makine tezgahları, endüstriyel üretimde ve imalatta kritik bir rol oynamaktadır. Ancak bu tezgahların etkin ve güvenli bir şekilde çalışması, düzenli periyodik muayenelere bağlıdır. İş ekipmanlarının kullanımında sağlık ve güvenlik şartları yönetmeliği, bu tür muayenelerin zorunlu olduğunu açıkça belirtmektedir.
Tezgah Periyodik Kontrolünde Yönetmelik ve Standartlar
Türkiye'de ve birçok ülkede, iş ekipmanlarının kullanımıyla ilgili olarak sağlık ve güvenlik şartları yönetmeliği mevcuttur. Türkiye'de, iş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili olarak 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve bu kapsamda yayınlanan yönetmelikler, işletmeleri çalışanların güvenliğini sağlamak adına belirli sorumluluklara yükümler. Bu kapsamda, makine tezgahlarının periyodik kontrolü düzenli olarak gerçekleştirilmelidir. Bu konuda yasal zorunluluk bulunmaktadır.
Tezgahlarda Periyodik Muayenenin Önemi
Tezgahlarda periyodik muayenenin önemini 3 ana başlıkta toplayabiliriz.
Güvenlik: Muayene, makine tezgahlarının potansiyel tehlikelerini tespit etmek ve önlem almak için bir fırsattır. Bu, çalışanların güvenliğini sağlamak için hayati bir adımdır.
Verimlilik: Düzenli muayeneler, makinenin en üst seviyede performans göstermesini ve verimliliğini artırmasını sağlar.
Uzun Ömürlülük: Periyodik muayeneler, makinenin uzun ömürlü olmasını sağlar ve bakım maliyetlerini azaltır.
Periyodik Muayene Süreci
Tespit ve Analiz: Periyodik muayeneler, makine tezgahlarının mekanik, elektriksel ve hidrolik sistemlerini detaylı bir şekilde inceler. Bu, potansiyel arızaların erken tespiti ve analizi için önemlidir.
Risk Değerlendirmesi: Muayeneler, iş sağlığı ve güvenliği açısından riskleri değerlendirir. Bu sayede, tehlikeli durumların önceden belirlenmesi ve önleyici tedbirlerin alınması mümkün olur.
Belgelendirme ve Raporlama: Her muayene işlemi belgelendirilir ve detaylı bir rapor ile işletmeye sunulur. Bu raporlar, işletmenin yasal uyumluluğunu gösterir.
Makine Tezgahlarının Muayenesinde Uluslararası Hangi Standartlar Dikkate Alınmalıdır ?
Makine tezgahlarının muayenesi için uluslararası bazı standartlar ve rehberler vardır. Bu Uluslararası standartlar, farklı ülkelerdeki mühendislik uygulamaları, yasal düzenlemeler ve endüstriyel standartlar arasında bir köprü görevi görür. Bu standartlara uyum, hem ulusal hem de uluslararası pazarlarda ürünlerin ve hizmetlerin kabul görmesini sağlar. Ayrıca, standartlar, endüstriyel kazaların ve ekipman arızalarının önlenmesi için kritik bir rol oynar. Bu nedenle, makine tezgahları ve diğer endüstriyel ekipmanların tasarımı, üretimi ve işletilmesinde bu standartların dikkate alınması esastır.
İşte bazı önemli uluslararası standartlar:
ISO 230 Serisi - Test Procedürleri:
ISO 231 Serisi - Kararlılık ve Titreşim:
ISO 3449 - Yerleşim Tezgahları için Gürültü Ölçümü ve Değerlendirmesi: Bu standart, makine tezgahlarının oluşturduğu gürültü seviyelerini ölçmek ve değerlendirmek için yönergeler sağlar.
ISO 4413 - Hidrolik ve Pnömatik Güç Aktarma Sistemleri: Bu standart, hidrolik ve pnömatik sistemlerin tasarımı, montajı, devreye alınması ve muayenesi için genel gereksinimleri kapsar.
ISO 11148 Serisi - El Aletleri için Güvenlik Gereksinimleri: Bu seride, el aletlerinin güvenliği ve performansı için genel gereksinimler ve test yöntemleri belirtilmiştir.
ISO 27668 - Metal Kesme Makineleri için Güvenlik: Bu standart, metal kesme makinesi kullanıcıları için güvenlik gereksinimlerini kapsar.
ISO 13849 Serisi - Güvenlikte Tasarım ve Performans:
ISO 16089 - Taşlama Makineleri için Güvenlik: Bu standart, taşlama işlemleri sırasında oluşabilecek tehlikeleri ve riskleri değerlendirir ve uygun güvenlik önlemlerini belirler.
ISO 23125 - Tekstil Makineleri için Güvenlik: Tekstil sektöründe kullanılan makine tezgahlarının güvenliği için genel gereksinimleri ve test yöntemlerini kapsar.
ISO 11161 - Kimyasal İşleme Makineleri için Güvenlik: Kimyasal işleme makinesi kullanımında potansiyel tehlikeleri ve bu tehlikeleri nasıl minimize edileceğini ele alır.
ISO 10360 Serisi - Koordinat Ölçüm Makineleri: Bu seride, koordinat ölçüm makinelerinin test edilmesi için genel gereksinimler ve test yöntemleri belirtilmiştir.
ISO 12100 - Makinelerde Güvenlik - Risk Değerlendirmesi ve Risk Azaltma: Bu standart, makine tezgahları ve diğer makinelerin güvenliği için risk değerlendirmesi ve risk azaltma yöntemlerini kapsar.
ISO 23125 - Makinelerde Güvenlik - Risk Değerlendirmesi ve Risk Azaltma: Bu standart, torna tezgahlarının güvenliği için risk değerlendirmesi ve risk azaltma yöntemlerini kapsar.
ISO 10360 Serisi - Koordinat Ölçüm Makineleri: Torna tezgahlarının geometrik doğruluğu ve performansı için bu seride belirtilen standartlar ve test yöntemleri uygulanabilir.
ISO 16089 - Taşlama Makineleri için Güvenlik: Torna işlemlerinde kullanılan taşlama tezgahlarının güvenliği için bu standart baz alınabilir.
ISO 13849 Serisi - Güvenlikte Tasarım ve Performans: Elektrik ve elektronik bileşenlerin güvenliği için bu seride belirtilen standartlar ve yönergeler uygulanabilir.
ISO 23125 - Tekstil Makineleri için Güvenlik: Bu standart, torna tezgahları gibi tekstil makine tezgahlarının güvenliği için genel gereksinimleri ve test yöntemlerini kapsar.
ISO 23125 - Metal Kesme Makineleri için Güvenlik: Metal kesme tezgahları, torna tezgahları gibi metal işleme makineleri için güvenlik gereksinimlerini ele alır.
ISO 11161 - Kimyasal İşleme Makineleri için Güvenlik: Transfer tipi tezgahlar, özel amaçlarına bağlı olarak kimyasal işlemler için kullanılıyorsa bu standart dikkate alınmalıdır.
ISO 13849 Serisi - Güvenlikte Tasarım ve Performans: Bu seri, makinelerin elektrik/eletkronik sistemlerinin güvenli tasarımı ve performansı için gereksinimler sunar. Transfer tipi tezgahların otomasyon sistemleri için bu standartlar dikkate alınmalıdır.
ISO 12100 - Makinelerde Güvenlik - Risk Değerlendirmesi ve Risk Azaltma: Bu standart, tüm makinelerin güvenli tasarımı, kurulumu ve işletilmesi için risk değerlendirmesi ve risk azaltma yöntemlerini kapsar.
ISO 3690 - Kaynak Makineleri için Güvenlik: Transfer tipi tezgahlar, kaynak işlemleri için kullanılıyorsa bu standart dikkate alınmalıdır.
ISO 4413 - Hidrolik ve Pnömatik Güç Aktarma Sistemleri: Transfer tipi tezgahların hidrolik ve pnömatik sistemlerinin tasarımı, montajı ve işletilmesi için bu standartlar önemlidir.
ISO 16090 - Döner Tezgahlar için Güvenlik: Eğer transfer tipi tezgah döner işlemler içeriyorsa bu standart dikkate alınabilir.
Bu standartlar, Makine tezgahlarının güvenliği, performansı ve kalitesi için genel gereksinimleri ve test yöntemlerini belirtir. Ancak, her ülkenin kendi ulusal standartları ve yönetmelikleri olabilir, bu nedenle yerel düzenlemelere de dikkate alınması gerekmektedir. Torna tezgahlarının düzenli olarak kontrol edilmesi ve muayene edilmesi, hem çalışan güvenliği hem de tezgahın verimliliği için kritik öneme sahiptir. Bu nedenle, uluslararası ve yerel standartlara uyumlu bir şekilde hareket etmek esastır.
Bu standartların dışında tezgahların genel olarak kontrollerinde dikkate alınacak standartları şu şekilde sıralayabiliriz.
Elektriksel Kontroller:
IEC 60204-1 - Elektrikli Makinelerin Güvenliği: Bu standart, elektrikli makinelerin güvenli tasarımı ve kurulumu için genel gereksinimleri belirler.
ISO 13849 Serisi - Güvenlikte Tasarım ve Performans: Bu seri, elektrik/elektronik sistemlerin güvenli tasarımı ve performansı için gereksinimleri sunar. Özellikle kontrol sistemlerinin ve emniyet fonksiyonlarının değerlendirilmesi için önemlidir.
IEC 61439 - Düşük Gerilim Güç Dağıtım Panoları: Bu standart, elektrik panoları ve dağıtım sistemlerinin güvenli tasarımı, montajı ve test edilmesi için gereksinimleri kapsar.
Hidrolik Kontroller:
ISO 4413 - Hidrolik ve Pnömatik Güç Aktarma Sistemleri: Bu standart, hidrolik güç aktarma sistemlerinin tasarımı, montajı ve işletilmesi için genel gereksinimleri belirler.
ISO 12100 - Makinelerde Güvenlik - Risk Değerlendirmesi ve Risk Azaltma: Hidrolik sistemlerin potansiyel tehlikeleri ve riskleri değerlendirmek ve azaltmak için bu standart dikkate alınmalıdır.
Pnömatik Kontroller:
ISO 4414 - Hidrolik ve Pnömatik Güç Aktarma Sistemlerinde Raporlama ve Tanımlama: Pnömatik sistemlerin güvenliği ve performansı için bu standart önemlidir.
ISO 11161 - Kimyasal İşleme Makineleri için Güvenlik: Eğer pnömatik sistemler kimyasal işleme tezgahlarında kullanılıyorsa, bu standart dikkate alınmalıdır.
İşaret ve Etiketleme:
ISO 7010 - Emniyet İşaretleri: Transfer tipi tezgahların elektriksel, hidrolik ve pnömatik bileşenlerinde, tehlikeli alanları, düğmeleri veya kontrol noktalarını belirten standart emniyet işaretleri ve etiketlemeler için bu standart dikkate alınmalıdır.
Bakım ve Onarım:
ISO 14123 Serisi - Makinelerde Erişim ve Güvenlik: Bu seride, makine ve tezgahların bakımı, onarımı ve temizliği sırasında güvenli erişim yöntemleri ve koruma gereksinimleri belirtilmiştir.
ISO 11148 - El Aletleri için Güvenlik: Eğer bakım ve onarım sırasında el aletleri kullanılacaksa, bu standart, el aletlerinin güvenli kullanımı ve tasarımı için gereksinimleri sunar.
Bunların dışında tezgahların kullanıldığı özel uygulama ve endüstriyel sektörlere bağlı olarak, ilgili sektörel standartlar ve yönergeler de dikkate alınmalıdır. Örneğin, otomotiv endüstrisi, havacılık, enerji üretimi veya gıda işleme gibi sektörlere özgü güvenlik ve performans standartları olabilir.
Sonuç olarak, tezgahların elektriksel, hidrolik ve pnömatik kısımlarının kontrolleri için bir dizi uluslararası standart ve yönergeler mevcuttur. Bu standartlar, tezgahların güvenli ve etkili bir şekilde işletilmesi, bakımı ve onarımı için esastır. Ancak, her tezgâhın özel uygulama ve ihtiyaçlarına bağlı olarak, spesifik standartlara veya yerel düzenlemelere de ihtiyaç duyulabilir. Kullanıcının bu standart ve yönetmeliklerin hepsine hâkim olması mümkün değildir. Bizler bu alanlarda uzman teknik ekiplerimizle sizler için makinelerinizin emniyeti ve işletmenizin güvenliği adına bu standartlar açısından makinelerinizin kontrolünü sağlamaktayız.
Aytıntılı bilgi için bize ulaşın!